Non hai dereito á discriminación étnica

No concello de Pontevedra, a zona menos apetecida para moradía da xente é unha extensa barriada periférica chamada Monte Porreiro, que nas últimas décadas creceu moitísimo por se teren ofrecido alí as vivendas máis baratas en toda a bisbarra. A ninguén se lle ocorrería mercar vivenda en Monte Porreiro con mentes de a vender ao cabo duns anos gañando diñeiro.



Hai pouco, varias familias xitanas desaloxadas por sentenza xudicial das súas antigas vivendas, declaradas ilegais no asentamento xitano do Vao -lugar do concello de Poio que estrema coa vila de Pontevedra-, foron lexitimamente realoxadas en Monte Porreiro. Os xitanos do Vao teñen fama, ben gañada seguramente, de traficar con droga. Os veciños de Monte Porreiro, ou unha boa representación deles conducida polo menos nos primeiros momentos pola asociación veciñal do barrio, levan varias semanas atosigando os xitanos realoxados e as instancias políticas directa e indirectamente implicadas no seu realoxamento, utilizando para iso unha teimuda estratexia de acoso e estigmatización. O pretexto co que se escusan é que non queren traficantes de drogas no medio deles. Din defender así a incontaminación da xente nova da barriada. Ou aducen que con tales novos veciños o prezo das súas vivendas se derruba. Xa se sabe, moitos veciños de Monte Porreiro deixan o barrio por outras zonas de residencia na vila en canto a súa economía llelo permite. É o que vén sucedendo ata agora.

Que hai que pensar de feitos e actitudes coma estas? Non imos ser maos e dicirlles aos de Monte Porreiro o que seica lle dixo a tixola á cazola, "Vaite de aquí, que me lixas". Teremos que lles dicir, pola contra, que deberían sacudir de enriba o estigma que sofren reivindicando a prol de si propios e doutros desprezados socialmente por seren diferentes ou deprimidos -os xitanos e mesmo os delincuentes, sen dicir que eses o sexan, serían un bo símbolo- a dignidade básica da persoa humana, pola que esta é suxeito de dereitos inalienábeis. Un destes dereitos é o de establecer a súa residencia onde libremente quixeren, tan sequera mentres non llo impida a lexítima autoridade -que no caso pasa por forza a traves do poder xudicial.

Perante este dereito nada vale ningún pretexto. Con esas mobilizacións pódelles parecer que convencen a moitos, e quizais o consigan no primeiro momento. Porén, o que fan é xogar con lume, que a eles mesmos non os vai beneficiar. Polo dito, profundizarán no descreto e mala sona que teñen no resto da cidadanía e, máis que arredar tales estigmas, confirmaranllos. De calquera xeito, non teñen ningún dereito a desterrar do seu barrio a ningún cidadán a quen non lle fose antes limitado o exercicio dun dereito fundamental coma ese. Téñeno, por suposto, a vixiaren os movementos e actividades presuntamente delictivas de calquera cidadán ou grupo de cidadáns, á marxe de etnias, costumes, orixes, crenzas...

Cómpre inverter a historia? Sería a solución de grandes problemas

Dunha entrevista a Jon Sobrino:

– Viene y va, de Europa a
C e n t roamérica, de Bilbao a San
Salvador. ¿Cómo nos ve, cómo
nos siente?
–En la península Ibérica noto
un buen vivir, un buen pasar vacaciones.
Pero ¿nos preguntamos
si es normal que mientras aquí vivimos
bien, sea normal que en
África haya muertes y tragedias?
Si eso se ha normalizado, si eso
es lo normal, constato que el
mundo va a la debacle porque a
nosotros, europeos, nos parece
normal.

–Las diferencias entre África
y Europa parecen insalvables.
¿Qué pueden hacer los europeos
y europeas?
–Cambiar la mirada. Lo tenemos
delante de los ojos y no lo
vemos. Los grandes teóricos y
amigos míos que he conocido,
como Ellacuría, decían que hay
que revertir la Historia. Todos
quieren ganar cuatro “óscar” en
lugar de dos. Pues yo quiero ganar
menos. Algo de eso. El padre
Arrupe quiso dar un vuelco a la
situación. Porque a mí me da
miedo ese lenguaje de “vamos a
mejorar las cosas”, “vamos a superar
limitaciones”. [...]
–Usted defiende otro modelo
de sociedad, otro mundo.
–Ellacuría ya decía hace 18
años que “estamos en una sociedad
gravemente enferma”, a pesar
de Internet, a pesar del I+D,
“y eso es producto de que es una
sociedad que da prioridad a producir
capital, a acumular capital”.
Y Ellacuría añadía que “a eso
hay que darle la vuelta”. Ahora la
gente protesta porque el AVE está
en aquella ciudad y no en la mía.
Sí es comprensible. Pero necesitamos
una sociedad en la que el
motor de la historia no sea el capital,
en la que el sentido de la
historia sea el trabajo y vivir en
austeridad para que podamos ser
solidarios. No da para todos, así
que austeridad. Y esa solidaridad
nos traerá gozo. Debemos intentar
ser radicalmente distintos.

Racionalidade e irmandade versus ideoloxía

Hai moitos anos que matino en como se relacionan a evidencia e a verdade. O tema pode parecerlle a alguén superficial ou superfluo. Non me estraña. Matinar é ás veces propio de loucos. Na nosa lingua o vocábulo e case sinónimo de teimar e de cismar. Mais non se trata dunha teima ou cisma. Adoito me sucede esquecerme tal idea, que remedio?, solicitado por outras labouras e preocupacións do día a día.

O tema da relación entre evidencia e verdade é especialmente problemático cando se refire á visión da realidade social, á análise da cultura, aos xuízos sobre a realización de valores e contravalores, á ética e a moral... Nestes casos é case inevitábel a intervención da ideoloxía. E, velaí a cerna do problema, as evidencias sociais son case sempre produtos e condutos da ideoloxía dominante.

Será posíbel aplicar os principios básicos da racionalidade neses temas? Non pensemos en verdades absolutas, porén, senón en verdades máis consontes e favorecedoras da realización humana. Non será o criterio de verdade neses eidos, un criterio en principio moi largo e non estricto, o do desinterese particular -individual, grupal, nacional...- a prol da fraternidade e a liberdade de cada ser ou grupo, sempre en servizo -libre de cote, sen submisión a ninguén nin a ningunha idea- á liberdade e fraternidade universais? Non cómpre desde aquí denunciar toda trapela ideolóxica que non deixa ás persoas e grupos pensar con racionalidade e fraternalmente? Ou é que isto supón voltar á modernidade e aos seus grandes relatos, estigmatizados desde hai unhas décadas para nos deixar, persoas e pobos, á mercede dos aproveitados xigantes e ananos?

Neste blog pretendo ir discorrendo sobre o tema e intercambiar, con quen quixer, ideas e suxestións. Tentaremos de o facer verbo de diferentes cuestións, grandes ou pequenas, enxergadas desde perspectivas e orientacións diversas: filosóficas, sociolóxicas, antropolóxicas, culturais, psicolóxicas, éticas, literarias...